اولین کارگاه آموزشی برنامه حافظه جهانی در یزد

برنامه حافظه جهانی

میراث مستند ، نماد هویت فرهنگی ملل مختلف جهان و موضوع حافظه جهانی است . این میراث بخش مهمی از حافظه ملتها و بیانگر سهم هر یک از ملل جهان در شکل گیری دوره های مختلف تمدن بشری است که گذشته و حال را به هم گره می زند و چشم اندازی از آینده ترسیم می کند .

سازمان آموزشی ، علمی و فرهنگی ملل متحد (unesco) به منظور عمل به مسئولیت خود در زمینه حفظ و معرفی این میراث در سطح جهان در سال 1992 میلادی ، اجرای برنامه «حافظه جهانی » را آغاز کرد . اهداف این برنامه ، حفاظت از میراث مستند با استفاده از مناسب ترین فناوری ها ، کمک به دسترسی جهانی

به میراث مکتوب و افزایش آگاهی جهانی نسبت به وجود و اهمیت جهانی این میراث است .

از سال 1997 میلادی ثبت در دفتر ثبت حافظه جهانی آغاز شد و تا کنون 193 اثر از کشورهای مختلف جهان در این دفتر به ثبت رسیده است . هر کشور می تواند در هر دوره دوساله دو اثر برای ثبت در فهرست حافظه جهانی به یونسکو پیشنهاد دهد .

کمیته ملی حافظه جهانی در ایران

کمیسیون ملی یونسکو در جمهوری اسلامی ایران به عنوان نهاد رابط بین سازمان آموزشی ، علمی و فرهنگی ملل متحد (unesco) و سازمان داخلی با تشکیل کمیته ملی حافظه جهانی تلاش دارد تا ضمن بیان اهمیت موضوع برنامه حافظه جهانی ، با همکاری دستگاه های مربوطه برنامه هایی برای حفظ میراث مستند کشور تنظیم و تدوین کند .

با توجه به اهمیت پیشینه فرهنگی و تمدنی جمهوری اسلامی ایران و تاثیر جهانی آن ، همچنین ضرورت تدارک شرایط لازم برای صیانت از آثار مهم علمی ، فرهنگی و تاریخی کشور و ثبت ملی و جهانی آنها ، کمیته ملی حافظه جهانی در ایران که دبیرخانه آن سال 1384 در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران شروع به کار کرد .

براساس دستورالعمل اجرایی ، در حال حاضر این کمیته پانزده عضو دارد که هشت نفر از اعضای آن حقوقی و نمایندگان سازمان های مرتبط هستند و هفت نفر دیگر ، اعضای حقیقی می باشند که از بین صاحبنظران و متخصصان میراث مستند انتخاب شده اند . ریاست کمیته نیز با رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران است .

کمیته ملی حافظه جهانی به منظور استفاده از نظرات کارشناسان ، در سال 1386 شمسی گروهی تشکیل داد تا آثار پیشنهادی برای ثبت در حافظه جهانی یونسکو و حافظه جهانی ایران ، قبل از طرح در کمیته ملی ، در این گروه بررسی و ارزیابی شود و اعضای گروه ، نظر کارشناسی و مشورتی خود را برای تصمیم گیری نهایی در اختیار کمیته ملی حافظه جهانی قرار دهند .

مراحل ثبت اثر در برنامه حافظه جهانی

برای معرفی هر اثر به یونسکو ، ابتدا برگ پیشنهاد ثبت اثر در قالب پرسشنامه برنامه حافظه جهانی توسط صاحب یا صاحبان اثر تکمیل می شود و پس از بررسی اولیه در گروه ارزیابی ، پرونده برای تصمیم گیری نهایی به کمیته ملی حافظه جهانی ارائه می گردد . این کمیته نیز پس از ثبت آثار

واجد شرایط در فهرست حافظه جهانی ایران در هر دوره دو ساله ، دو اثر را برای ثبت در برنامه حافظه جهانی بر می گزیند . این آثار از طریق کمیسیون ملی یونسکو در ایران به برنامه حافظه جهانی سازمان آموزشی ، علمی و فرهنگی ملل متحد (unesco) پیشنهاد می شود . پرونده های ارسالی پس از طی مراحل مقدماتی و نهایتاً طرح در کمیته مشاوره بین المللی (IAC ) و تأیید مدیر کل یونسکو در فهرست میراث مستند برنامه حافظه جهانی به ثبت می رسد .

میراث مستند ایران در حافظه جهانی یونسکو

کمیته ملی حافظه جهانی در سال 1384 با معرفی دو اثر « شاهنامه بایسنقری » از کاخ موزه گلستان و « وقفنامه ربع رشیدی » از کتابخانه مرکزی تبریز ، برای نخستین بار در ششمین دوره برنامه حافظه جهانی شرکت کرد و این دو اثر در مرداد ماه 1386 ، آگوست 2007 میلادی ، در فهرست حافظه جهانی به ثبت رسید . همچنین در مرداد ماه 1388، ژوئیه 2009 میلادی ، « مجموعه اسناد تشکیلات اداری آستان قدس رضوی در دوره صفویه » از سازمان کتابخانه ها ، موزه ها و مراکز اسناد آستان قدس رضوی در فهرست حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسید .

ثبت کتاب قدیمی یزد درفهرست ملی حافظه جهانی حافظه جهانی

برای نخستین بار یک کتاب خطی قدیمی یزد در فهرست ملي برنامه حافظه جهاني يونسکو به ثبت رسيد.

به دنبال بررسي هاي کارشناسي انجام شده توسط گروه ارزيابي و تأييد کميته ملي حافظه جهاني کميسيون ملي يونسکو- ايران، کتاب تلخیص اصول اقلیدس از محمود بن محمد چغمینی که در سال 615 ه.

ق نوشته شده است، و هم اكنون در یزد نگهداري مي شود در فهرست ملي برنامه حافظه جهاني با شماره 1018 به ثبت رسيد. دلایل انتخاب این نسخه ، قدمت، نفاست ، سلامت و منحصر به فرد بودن اثر اعلام شده است.به نظر کارشناسان، این کتاب علمی کهن شرایط ثبت یونسکو را نیز داراست چرا که از نظر تاثیر گذاری در گسترش دانش ریاضیات در جهان دارای اهمیت می باشد. شایان ذکر است با ثبت اين اثر، تعداد آثار ایرانی که تاکنون در فهرست ملي برنامه حافظه جهاني به ثبت رسيده است به 19 اثر افزايش يافت.

اولین کارگاه آموزشی برنامه حافظه جهانی در یزد

محمد رضا ملک ثابت مدیر سازمان اسناد و کتابخانه ملی یزد در مراسم ثبت اولین کتاب قدیمی یزد در فهرست ملی حافظه جهانی که اواخر سال گذشته در سالن کتابخانه ملی ایران و با حضور رئیس و اعضای کمیته ملی حافظه جهانی یونسکو برگزار شد، اعلام کرد:هم اکنون بیش از 10هزار نسخه خطی در استان یزد وجود دارد و این آمار بیشتر از نسخه های مشابه در استانهای همجوار با یزد می باشد.وی گفت: بر اساس آخرین آمار منتشر شده در خصوص فراوانی کتابهای دست نویس ایران به تفکیک هر استان، یزد پس از استان های تهران، قم و مشهد رتبه چهارم را به خود اختصاص داده است.

ملک ثابت با یادآوری این مطلب که در بین کتابهای دست نویس یزد یقیناً آثاری ارزشمند و بی نظیر اما ناشناخته و گمنام وجود دارد که در صورت شناسایی و شناساندن آنها به جهانیان می توان افتخارات کشور را در این زمینه افزایش داد، درخواست کرد: به منظور آموزش متخصصان و شاغلین در بخش مخطوطات، کارگاه آموزش حافظه جهانی در یزد برگزار شود.به پیگیری های بعدی مدیریت یزد، کمیته ملی حافظه جهانی برگزاری این کارگاه در یزد را در اولویت برنامه های خود قرار داد و نهایتاً مقرر شد این کارگاه آموزشی در روزهای 28 و 29 اردیبهشت در یزد برگزار شود.

اساتید این کارگاه که هر سه از اعضای کمیته ملی حافظه جهانی می باشند در طول این کار گاه دو روزه 40 نفر از اساتید رشته های مرتبط در دانشگاه ها، کتابداران، کارشناسان و مصححان را آموزش می دهند.

گفتنی است نیمی از شرکت کنندگان در این دوره از استان یزد و بقیه از خارج استان به انتخاب کمیته ملی یونسکو معرفی شده اند.